مرحوم دکتر رضا نوربها

دکتر رضا نوربها حقوقدان، وکیل دادگستری و مدیر پیشین گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در سال 1340 وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد  وی پس از اخذ مدرک لیسانس قضایی و فوق‌لیسانس روان‌شناسی تکمیلی در سال 1348 پس از طی دوره کارآموزی قضایی، به استخدام دادگستری در‌آمد.      دکتر نوربها پس از کناره گیری از دادگستری، عازم فرانسه شد تا در دانشکده حقوق دانشگاه "مون پلیه" دوره فوق لیسانس D.E.A در رشته حقوق جزا و جرم شناسی را طی کند و سپس در دوره دکترای حقوق شرکت کرد و به طور همزمان دوره کار آموزی مرکز درمانی مجرمین پاریس را نیز طی کرد و با ارائه پایان‌نامه "کوشش در زمینه روان درمانی مجرمین و تحقیق در زمینه علل تحولات زندان‌ها از مراکز تنبیه به مراکز درمانی" موفق به دریافت دکترای حقوق جزا شد.      وی پس از بازگشت به ایران، در کنار وکالت دادگستری، به عضویت هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی درآمد و به تدریس حقوق جزای عمومی، جرم شناسی و فلسفه حقوق جزا پرداخت. نوربها عضو کمیته برنامه‌ریزی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی و عضو هیات علمی کمیته ارتقاء این دانشکده نیز بود و تالیفات فراوانی از جمله کتاب زمینه حقوق جزای عمومی که همچنان منبع درسی آزمون کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی است، در کارنامه علمی وی وجود دارد.      نوربها از منتقدین قانون مجازات اسلامی در شکل فعلی‌اش بود. وی با اشاره به اینکه قانون باید با عدالت انطباق داشته باشد، در سال آخر عمر خویش درباره قانون مجازاتی که اکنون مبنای احکام قضات دادگستری است، چنین گفت: " کلیه ارفاقات قانونی اعم از تعویق، تعلیق، آزادی مشروط و عفو برای کیفرهای تعزیری و بازدارنده وجود دارد اما در حدود چنین نیست. به طور مثال فردی که به هر دلیلی شرب خمر کرده، نمی‌تواند از تعلیق، تعویق و... استفاده کند. اما فردی که بیت المال را غارت کرده به همه لطمه زده، امنیت اقتصادی را دچار تشویش کرده و از بین برده، می تواند از همه ارفاقات استفاده کند. خطر مفسدان اقتصادی به مراتب بیشتر از کسی است که از بد حادثه به خانه یی دستبرد زده است. " وی بر ضرورت ترویج فقه پویا برای رفع مشکلات فعلی قانون جزا در ایران تاکید داشت و در این‌باره می‌گفت: "اگر قانون دچار اشکال است و نمی‌شود آن را اجرا کرد، چرا آن را تصویب می‌کنیم؟ چرا که در خود لایحه { قانون مجازات } نیز آمده است که اگر کیفری موجب وهن اسلام شود، نباید اجرا شود. پس قبول داریم که بعضی کیفرها موجب وهن اسلام می شود. پس اشکال عمده این دیواری است که بین کیفرها ایجاد کرده ایم. در بخش کیفرهای بازدارنده و تعزیرات، نوآوری هایی وجود داشته اما در کیفرهای مربوط به حدود هیچ تغییری صورت نگرفته است که این تغییرات را باید با فقه پویا ایجاد کنیم. "      نوربها در دوران تدریس خود در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، شاگردان فراوانی پرورد. وی به عنوان یکی از مبرزترین اساتید حقوق جزا در ایران، در طول دوران فعالیت فکری خود، همواره سعی کرد که سخن استدلالی بگوید و هیجان و احساسات را جانشین اندیشه و منطق نسازد. وی علیرغم اینکه انتقادات فراوانی به قوانین جزایی کشور داشت، به گونه ای سخن نمی‌گفت که از سخنانش بوی عناد با ارزش‌های دینی و عرف رایج در جامعه اسلامی به مشام رسد از ویژگی‌های مهم دکتر نوربها این بود که توامان از تجربه قضاوت و وکالت برخوردار بود و آن گونه که همکاران و شاگردانش درباره وی می‌گویند، با رویکردی عملی و کاربردی به تدریس می‌پرداخت. نوربها مدرس فلسفه حقوق کیفری بود و این امر در واقع به این معنا بود که وی رویکردی میان‌رشته‌ای به حقوق کیفری داشت و به حقوق اساسی و حقوق بشر به عنوان حقوق مادر توجه می‌کرد.     حقوق جزا در دانشکده‌های حقوق معمولاً از دو منظر مورد توجه است: 1- از منظر حقوقی - قضایی و تکنیک حقوق 2- از منظر دیگر نگاه فلسفی، جامعه‌شناختی و تاریخی . از منظر نخست رسالت اصلی حقوق کیفری تربیت تکنسین‌های حقوق است. از دیگر ویژگی های سبک تدریس و تالیف دکتر نوربها این بود که بین این دو رویکرد حقوق جزا پیوند برقرار کرده بود. مثلاً کتاب "زمینه‌ حقوق جزای عمومی"، که در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا تدریس می‌شود، به خوبی نشان می دهد که دکتر نوربها به جنبه‌های فنی حقوق جزا و کتاب " زمینه‌ی جرم‌شناسی " نیز حاکی از آن است که وی به مسائل مبنایی جرم، بزه‌دیدگی، بزه‌کار و مجازات توجه داشت. استاد در تاریخ 23 بهمن 1389 دار فانی را برای همیشه وداع گفتند و جامعه حقوقی در سوگ او نشست.